Impact inval Rusland in Oekraïne op Rotterdamse haven

Net als dat van andere scheepvaart. Het wordt op een normale manier afgehandeld. Er is door verschillende instanties wel extra aandacht voor deze schepen. Dit in verband met de beperkingen die vanuit de EU-landen aan Rusland zijn opgelegd. Sommige terminals hebben daarin zelf andere beslissingen genomen.

Meer informatie over terminals

Gevolgen sancties voor douanezaken

Ja, in overleg met Douane zijn locaties aangewezen waar dergelijke containers tijdelijk opgeslagen mogen worden. Meer informatie over het opslaan van containers op deze terreinen kan verkregen worden bij de rederij/cargadoor.

Containers die door de Douane vrijgegeven zijn, kunnen naar Rusland vervoerd worden. Hierover kan meer informatie verkregen worden bij de rederij/cargadoor. In sommige gevallen kan de originele bestemming van de lading in Rusland aangepast worden naar een nieuwe bestemming buiten Rusland. Ook hiervoor kan meer informatie verkregen worden bij de rederij/cargadoor.

Terminals en de Douane bepalen hoe de afhandeling verloopt. Kijk daarvoor op de sites van de terminals en/of Douane.

Dat zijn Unifeeder, Samskip, Eimskip, A2B, Cargow en X-press.

Er komen maandelijks in 2021 gemiddeld 104 schepen aan in Rotterdam direct vanuit Rusland. In 2022 zijn het gemiddeld 85 schepen, met een afnemende trend (106, 88, 99, 90, 74, 60).

Er vertrekken maandelijks in 2021 gemiddeld 92 schepen direct naar een Russische haven. In 2022 zijn het gemiddeld 60 schepen, met een afnemende trend (80, 69, 72, 67, 43, 32).

Maandelijks kwamen in 2021 in Rotterdam ongeveer 9 schepen uit Oekraïne aan. In 2022 respectievelijk 6, 6, 5, 0, 0 en 1.

In 2021 kwamen er gemiddeld 13 Russische schepen per maand naar Rotterdam. In 2022 waren dat er ook 13, met een sterk afnemende trend, 20, 13, 20, 12, 7, 4.

Tot en met 30 mei 2022 heeft de Havenmeester één schip op basis van de sanctiemaatregelen naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne de toegang tot de haven van Rotterdam ontzegd.

In 2021 zijn geen Oekraïense schepen naar Rotterdam gekomen. En dit jaar ook nog geen.

Alle schepen die sinds 24 februari de vlag van de Russische federatie voeren, vallen onder de reikwijdte van het verbod. Een uitzondering is gemaakt voor schepen die een bepaalde lading aan boord hebben.De uitzonderingsbepalingen staan op pagina 3 en 4 van de EU-verordening: Artikel 3 sexies bis, lid 5 a t/m e. Deze verwijst ook naar bijlagen met specifieke ladingnummers (GN-nummers, opgenomen in bijlage XXII op pagina 33 en bijlage XXIV op pagina 66).

Zie voor de gehele tekst van de Europese verordening: Publications Office (europa.eu), Oekraïne en Rusland (rvo.nl) 

In 2021 zijn er 1.275.000 TEU verscheept van en naar Rusland. Dit betreft import-, export- en transhipmentlading (inclusief shortsea).

Dit is zo’n 8% van het totale containervolume van de Rotterdamse haven.

Van 1 januari tot 1 juli 2022 zijn er 255.000 TEU gerelateerd aan Rusland overgeslagen in Rotterdam (deepsea/feeder en shortsea). Dit volume betreft met name het begin van deze periode, dus voorafgaand aan het ingaan van de sancties. In de laatste drie maanden waren vrijwel geen verschepingen. Rusland gerelateerde volumes liggen hierdoor 380.000 TEU lager dan in 2021.

Uit Rusland worden voornamelijk ruwe aardolie, aardolieproducten, steen- & bruinkool, staal, koper, aluminium en nikkel geïmporteerd naar Nederland.

De opgelegde sancties hebben betrekking op de import en export. Welke producten hieronder vallen, staat gepubliceerd op de website van de RVO en daar is het meest actuele overzicht beschikbaar.

In het sanctiepakket zijn uitzonderingsbepalingen opgenomen voor bepaalde soorten lading. Schepen die onder Russische vlag varen maar onder de uitzonderingsbepalingen vallen, kunnen dus nog steeds toegelaten worden tot de haven. De uitzonderingsbepalingen staan op pagina 3 en 4 van de EU-verordening: Artikel 3 sexies bis, lid 5 a t/m e. Deze verwijst ook naar bijlagen met specifieke ladingnummers (GN-nummers, opgenomen in bijlage XXII op pagina 33 en bijlage XXIV op pagina 66).

Zie voor de gehele tekst van de Europese verordening: Publications Office (europa.eu) en kijk op de site van de RVO.

Nee, op dit moment valt bederfelijke waar niet onder de sancties en mag geëxporteerd worden naar Rusland.

De import van Russisch steenkool wordt stilgelegd vanaf half augustus. Dan mogen de EU-lidstaten geen Russische kolen meer importeren. In 2021 bedroeg de kolenaanvoer in Rotterdam 23,4 miljoen ton waarvan 25% (5,9 miljoen ton) afkomstig was uit Rusland.

In de eerste zes maanden van 2022 werd in de haven van Rotterdam 25%* meer kolen overgeslagen dan in dezelfde periode vorig jaar. De toename betreft vooral wederuitvoer van kolen voor energiecentrales in Duitsland.

*Schatting o.b.v. 5 maanden

Het totale (import/export) volume tussen Nederland en Rusland bedroeg in 2020 85 miljoen ton. Daarvan werd 73% via de haven van Rotterdam verscheept. Het overige volume werd via andere Nederlandse havens of andere modaliteiten vervoerd.

Het importvolume bedroeg in 2020 76 miljoen ton en vertegenwoordigde een waarde van EUR 28,6 miljard. Het exportvolume bedroeg in 2020 9 miljoen ton met een waarde van EUR 18,4 miljard.

De verwachting is dat een verbod op de import van Russische olie vooral leidt tot grote veranderingen in de wereldwijde handelsstromen voor olie. Dit zorgt naar verwachting tot (tijdelijk) minder beschikbaarheid van olie(producten) en dus hogere prijzen.

Mondiaal gezien blijven de productie en consumptie van olie op een vergelijkbaar niveau, maar Russische olie wordt bij een boycot niet meer via Rotterdam geïmporteerd. Die olie zal dan zijn weg vinden naar landen die Russische olie niet boycotten zoals India en China. En een deel van de olie die tot nu toe naar die landen gaat komt dan naar Europa. Dat zal bijvoorbeeld olie uit het Midden-Oosten zijn.

Dat klinkt vrij eenvoudig, maar is het zeker niet. Het is een grote disruptie van het wereldwijde energiesysteem, dat waarschijnlijk (tijdelijke) gevolgen zal hebben voor beschikbaarheid en prijzen van verschillende olieproducten. De boycot van Russische olie betekent onder andere dat er grotere afstanden gevaren moet worden en niet elke raffinaderij is geschikt voor elke soort ruwe olie. De samenstelling van ruwe olie verschilt per bron en dat kan betekenen dat sommige raffinaderijen daarop moeten worden aangepast. Dit nog afgezien van de gevolgen die er kunnen zijn voor lopende contracten.

De overgangstermijn van een halfjaar betekent wel dat bedrijven enige tijd hebben om zich zo goed mogelijk op deze veranderingen voor te bereiden.

Ja. Verschillende grote raffinaderijen in Rotterdam hebben zelf al de keuze gemaakt om geen Russische olie meer te verwerken.

Ja, dat klopt. De belangrijkste reden is dat steenkool en olie wereldwijd vooral per schip worden vervoerd. Daar is de infrastructuur op ingericht. Kolen en olie kun je daarom ook uit andere landen importeren. Die ingrijpende verandering van handelspatronen leidt naar verwachting wel tot (tijdelijke) knelpunten in de beschikbaarheid en hogere prijzen voor olieproducten. Aardgas komt vooral via pijpleidingen (uit Rusland, maar ook Noorwegen en Algerije) naar de landen van de Europese Unie. Die pijpleidingen kun je niet verplaatsen. Een klein deel van het Russische aardgas komt in de vorm van LNG (liquefied natural gas; aardgas gekoeld tot -162 graden zodat het vloeibaar is) naar Europa. Ook in Rotterdam staat een LNG-terminal. Maar de capaciteit om LNG te maken, verschepen met speciale tankers en importeren in speciale opslagtanks kun je op korte termijn niet drastisch uitbreiden. Vervanging van de import van Russisch aardgas is daarmee moeilijker dan die van steenkool en olie.

Nee, de Rotterdamse haven is niet gesloten voor Russische scheepvaart. De omvangrijke import van energie (ruwe olie, olieproducten, LNG, steenkool) wordt op dit moment (nog) niet geraakt door sancties, maar met name de export en transhipment van containers wordt beïnvloed door de onzekerheid als gevolg van de oorlog en de sancties. Voor steenkool geldt dat dit vanaf half augustus niet meer mag worden geïmporteerd. Ruwe olie uit Rusland mag niet meer worden ingevoerd met ingang van 6 december 2022. Voor olieproducten uit Rusland verloopt de overgangstermijn 6 februari 2023.

Er zijn importsancties vanuit Rusland van toepassing. Dat betreft bepaalde type goederensoorten. Zo is er een importverbod op staal en ijzer. In Rotterdam komt ongeveer 400 duizend ton staal op jaarbasis uit Rusland (van 2 miljoen ton totaal). Tegelijk met de sanctie op Rusland heeft de EU de invoerquota voor andere leveranciers verhoogd. Er kan dus door andere landen (China, India, Turkije) geleverd worden wat Rusland niet meer levert.

Er gelden exportsancties voor bepaalde type goederensoorten. Zo zijn er onder andere beperkingen op de uitvoer van maritieme navigatie- en radiocommunicatietechnologie naar Rusland. Kijk op de website van de RVO voor het complete overzicht.

Dat is nog lastig in te schatten. Deltalinqs behartigt de gezamenlijke belangen van meer dan 95% van alle logistieke, haven- en industriële bedrijven in de mainport Rotterdam en volgt de ontwikkelingen op de voet.

Kijk ook op:

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland over Oekraïne en Rusland
Q&A VNO-NCW gevolgen van Russisch-Oekraïense oorlog voor ondernemers

Nee. De Nederlandse overheid beslist in samenwerking met andere EU-landen of en wanneer sancties worden opgelegd, en dus niet de Havenmeester. De Havenmeester is wel verantwoordelijk voor alle aspecten (bijvoorbeeld veiligheid en efficiency) rond het toegangsbeleid van schepen. Als de minister van Infrastructuur en Waterstaat, namens het kabinet, opdracht geeft om schepen uit bepaalde landen te weren, zal de Havenmeester hier gevolg aan geven.

Nee. De Nederlandse overheid legt in samenwerking met de Europese Unie sancties op, het Havenbedrijf niet. Het Havenbedrijf steunt het overheidsbeleid.

In juni nam het totaal aantal containers met Russische lading wederom flink af van 4184 containers op 10 mei naar 3436 containers op 17 mei naar 1465 containers op 1 juli. Van die 1465 containers waren er op dat moment 1380 vrijgegeven (94%) door de Douane en 85 geblokkeerd (6%).

Cyber Resilience oftewel cyberweerbaarheid is al jaren een belangrijk thema in de Rotterdamse haven. Het Havenbedrijf Rotterdam is mede-initiatiefnemer van FERM. FERM is een stichting, waar partners zoals Deltalinqs, Gemeente Rotterdam, Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, DCMR en Politie bij betrokken zijn. Doel van FERM is het stimuleren van samenwerking tussen bedrijven in de Rotterdamse haven, de digitale kennis en kunde vergroten en het bewustzijn met betrekking tot cyberrisico’s verhogen. Het bedrijfsleven in de Rotterdamse haven heeft hierin zelf de grootste verantwoordelijkheid. FERM meldt dat het NCSC tot nu toe geen concrete aanwijzingen heeft dat digitale aanvallen in relatie tot de oorlog in Oekraïne op dit moment impact hebben op Nederland. Voor meer informatie: FERM

Zorg dat de cybersecurity, de bescherming van de eigen digitale systemen inclusief de koppelingen met andere bedrijven op orde is. Volg hiervoor de adviezen van de NCSC op www.ncsc.nl en kijk ook op www.ferm-rotterdam.nl. Denk na over wat te doen bij onverwachte uitval van nutsvoorzieningen (elektriciteit, water, (mobiele) telefoonnetwerken). Zorg daarnaast dat de fysieke beveiliging van het bedrijf op orde is, zodat onbevoegden geen toegang kunnen krijgen tot het bedrijfsterrein.

Het primair en fysiek beschermen van het havengebied tegen mogelijke militaire aanvallen is een verantwoordelijkheid voor de overheid, hoewel dergelijke aanvallen niet reëel lijken. De bedrijven zelf hebben ook een verantwoordelijkheid door ervoor te zorgen dat de beveiligingsprotocollen op orde zijn en nageleefd worden. Het melden van bijvoorbeeld verdachte situaties en verstoringen van digitale systemen bij de politie en het cybermeldpunt van het Haven Coördinatie Centrum (HCC) is dan ook erg belangrijk.